เนินพระธาตุ ตั้งอยู่ที่ตำบลหน้าพระธาตุ อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี เป็นโบราณสถานที่ตั้งอยู่ด้านตะวันตกเฉียงเหนือ นอกเมืองพระรถ เมืองโบราณ
ในวัฒนธรรมทวารวดีที่มีกำแพงเมือง คูเมืองรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามุนมนล้อมรอบ จากการขุดแต่งทางโบราณคดีบริเวณเนินพระธาตุ ในปีพุทธศักราช ๒๕๑๐ พบว่าเป็นโบราณสถานที่มีการก่อสร้างทับซ้อนกัน ๒ สมัย ดังนี้ สมัยที่ ๑ เป็นโบราณสถานก่อสร้างด้วยอิฐในแผนผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาด ๑๑.๖๐ x ๑๓.๔๐ เมตร
สูง ๑.๖๐ เมตร ภายใน เป็นดินถมอัด สันนิษฐานว่าเป็นฐานอาคารหรือฐานเจดีย์ การขุดแต่งทางโบราณคดีไม่พบโบราณวัตถุที่สามารถนำมากำหนดอายุ
โบราณสถานได้ แต่อิฐที่ใช้ก่อสร้างโบราณสถานเป็นก้อนอิฐขนาดใหญ่ที่มีส่วนผสมของแกลบข้าวจำนวนมาก ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของอิฐ ที่นิยมใช้ในวัฒนธรรมทวารวดี จึงสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในวัฒนธรรมทวารวดี มีอายุร่วมสมัยกับเมืองพระรถ พุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๖ (๑,๔๐๐-๑,๐๐๐ ปีมาแล้ว) และน่าจะถูกทิ้งร้างไปในพุทธศตวรรษที่ ๑๘ (๔๐๐ ปีมาแล้ว พร้อมกับเมืองพระรถ สมัยที่ ๒ ในสมัยรัตนโกสินทร์ พุทธศตวรรษที่ ๒๔ (๒๐๐ ปีมาแล้ว) มีการกวาดต้อนชุมชนชาวลาว
เข้ามาอยู่อาศัยบริเวณนี้ จึงเกิดชื่อเรียกเมืองโบราณแห่งนี้ว่า “เมืองพระรถ” ตามตำนานพระรถเมรี ส่วนโบราณสถานแห่งนี้นิยมเรียกกันว่า “เนินพระธาตุ ต่อมา
ได้มีการก่อสร้างเจดีย์บนเนินโบราณสถาน เป็นเจดีย์ทรงเครื่องอยู่ในผังย่อมุมไม้สิบสอง ประกอบด้วยฐานสิงห์ ๓ ชั้น รองรับ บัวปากระฆังที่เป็นบัวทรงคลุ่มและองค์ระฆัง ถัดขึ้นไปเป็นบัลลังก์ในผังสี่เหลี่ยม รองรับส่วนยอดที่ประกอบด้วยบัวทรงคลุมเถา ปลียอด และลูกแก้ว โดยรอบเจดีย์มีลานดาดปูนหรือลานประทักษิณ
ที่ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว เมืองพระรถ (ข้อมูลจาก : สำนักศิลปากรที่ ๕ ปราจีนบุรี)