การทอเสื่อจันทบุรี : วัตถุดิบและอุปกรณ์

วัตถุดิบ  
          เสื่อจันทบุรีใช้วัตถุดิบ ๒ ชนิด คือ กกและปอ
กก
         กก
เป็นพืชล้มลุกคล้ายหญ้า มีหัวคล้ายข่าแต่เล็กกว่า ปลายลำต้นมีดอกแต่แพร่พันธ์ุด้วยหัวด้วยแทงแขนงเป็นหน่อ กก มี ๒ ชนิด คือ
        ๑. กกพันธุ์พื้นเมือง หรือที่เรียกว่า “กกเหลี่ยม” ที่เรียกเช่นนี้เพราะลำต้นมีลักษณะ ๓ เหลี่ยม ผิวแข็งกรอบด้าน ไม่เหมาะที่จะนำไปใช้ทอเสื่อ
        ๒. กกพันธุ์ลังกา หรือ กกกลม เพราะลำต้นกลมผิวมันอ่อนนุ่ม เหนียว เมื่อทอเป็นผืนเสื่อแล้วได้สัมผัสที่นุ่มนวล ขัดถูได้มันงดงาม คนจึงนิยมนำไปทอเสื่อ กกชนิดนี้มีหลายแหล่ง เช่น ที่จันทบุรี ตราด ระยอง อำเภอพานทอง ชลบุรี ริมแม่น้ำบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา ที่สมุทรปราการ บริเวณปากน้ำเจ้าพระยา อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายกและที่ประตูน้ำเสาวภาผ่องศรี
ประโยชน์ 
        นอกจากจะใช้ทอเสื่อแล้วยังใช้ทำกระสอบกกซึ่งสมัยก่อนนิยมใช้กระสอบกกใส่น้ำตาลทรายแดง ใช้ทำเชือกมัดของ และอื่นๆ อีกนานาชนิด
การปลูกกก
        ชาวบ้านที่ทอเสื่อบางบ้านจะปลูกกกใช้เอง เช่น ที่เกาะโตนด เกาะขวาง เสม็ดงาม บางสระเก้า บางตำบลก็ปลูกกก และทำกกขายเป็นอาชีพรอง เช่นที่บางกระไชย หนองคัน ตะกาดเง้า เป็นต้น ระยะที่ปลูกคือพฤษภาคม-มิถุนายน หากบำรุงรักษาดีๆ ปลูกครั้งเดียวเก็บเกี่ยวได้ถึง ๑๐ ปี
การเตรียมดิน
        กกชอบขึ้นในที่ดินเลนที่ลุ่ม มีน้ำขังตลอดเวลา วิะีเตรียมดินก็เช่นเดียวกับการทำนา คือ ไถคะ ไถแป แล้วคราด ๒ ครั้ง เพื่อกำจัดหญ้าให้หมดมิฉะนั้นหญ้าจะแย่งอาหาร กกเจริญเติบโตไม่เต็มที่
การปักดำ
      
  การปลูกกกใช้วิธีปักดำเช่นเดียสกับดำนาข้าวโดยใช้หน่อพันธุ์ที่ถอนมาแล้วตัดปลายเหลือยาวประมาณ ๒ คืบ แยกเป็นกอเล็ก ให้มีแขนางกอละ ๒-๓ แขนง มัดเป็นกำๆ แล้วจึงปักดำให้ระยะห่างกันระหว่างกอประมาณ ๒๐-๒๕ ซม. เพื่อให้กกแตกกอใหม่ได้เต็มที่ถ้าดินดีปักดำห่าง ถ้าดินไม่ดีก็ปักดำถี่ลง จะช่วยทำให้หญ้าขึ้นแซมยาก ควรปักดำห่างประมาณ ๑ ศอก
การบำรุงรักษา
        เมื่อกกแทงยอดสูงประมาณ ๑ ศอก ต้องเก็บหญ้าให้หมด เพื่อกกจะเจริญเติบโตได้เต็มที่ เมื่อกกแทงหน่อจนแน่นแล้ว หญ้าก็ขึ้นแซมไม่ได้
        ระหว่างปลูกควรใส่ปุ๋ยบ้าง เดิมใช้กากน้ำปลา ปลาเน่า ขี้เป็ด ซึ่งกกชอบมาก แต่จะใช้ปุ๋ยขี้ควายขี้วัวก็ได้ ปัจจุบันใช้ปุ๋ยยูเรียใส่สลับกับปุ๋ยเคมีสูตร ๑๖-๒๐-๐ ใส่ประมาณ ๓ ครั้งเป็นอย่างมาก มิฉะนั้นดินจะเสีย จึงไม่ควรใส่ปุ๋ยเคมีให้บอยนัก ควรสลับกับปุ๋ยคอกหรือปลาเน่าดังกล่าว 
การเก็บเกี่ยว
        เมื่อกกมีอายุประมาณ ๓-๔ เดือนก็เริ่มตัดได้ เช่นปักดำเดือนพฤษภาคม ไปเก็บเกี่ยวเดือนสิงหาคม หรือใช้วิะีสังเกตดอก ถ้าดอกออกสี

 

        

อ้างอิงจาก: 
โครงการศูนย์ส่งเสริมวัฒนธรรมภาคตะวันออก มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ บางแสน.  (๒๕๒๓).  การศึกษาเรื่องการทอเสื่อจันทบุรี.  ชลบุรี : โครงการศูนย์ส่งเสริม            วัฒนธรรมภาคตะวันออก มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ บางแสน.